Iz onlajn digitalnog tematskog vodiča Prvi svetski rat u fondovima i zbirkama Istorijskog arhiva Beograda:
Miloš Moskovljević (Varna, 1884 – Beograd, 1968), srpski filolog, lingvista, prevodilac, političar, diplomata i ministar. Učestvovao je kao dobrovoljac u Prvom svetskom ratu. Od 1917. do 1919. boravio je u Rusiji, gde je izučavao ruski jezik.
Krf, Mikra, 1. jul – 7. novembar 1916.
Predmet po dopisu Ministarstva prosvete i crkvenih poslova Kraljevine Srbije komandantu Drinske divizije, u kojem se traži da se Miloš Moskovljević, cenzor pošte, ispita po pitanju poslate dopisne karte. Naime, Moskovljević je u dopisnoj karti naveo svoje zanimanje u miru i ratu i ispod toga dodao „ako želite čuti za njega”. Ministarstvo je smatralo da je izraz i ton karte neprimeren zvaničnoj prepisci. Moskovljević je odgovorio da je kartu napisao nakon beleške objavljene u novinama u kojoj je Ministarstvo tražilo da prosvetni radnici prijave svoje adrese. On nije bio siguran da li se to obaveštenje ticalo i njega, pošto već dve godine nema vezu sa Ministarstvom. Za sve to vreme ono nije ni pokušalo da upotrebi njegovu spremu i iskustvo, niti se interesovalo za njegovo prebivalište. Ministar prosvete Ljubomir Davidović doneo je po ovom predmetu rešenje da se Moskovljević, profesor Treće beogradske gimnazije, kazni jednomesečnom platom u korist Penzionog fonda za udovice i decu umrlih činovnika. Okrivljeni je na presudu uložio žalbu. Oktobra 1916. ponovo je iz Mikre pisao ministru prosvete i crkvenih poslova izveštavajući ga o promeni adrese, odnosno da je postavljen za tumača u 38. engleskoj bolnici u Mikri kod Soluna. U pismu je istakao da je sa „mirnog i gospodskog” mesta cenzora Drinske divizije došao na „pandursku dužnost jednog tumača”. Moskovljević moli za premeštaj u kakvu školu za srpske đake u Engleskoj i Francuskoj, gde bi mogao iskoristiti svoje znanje engleskog i francuskog jezika. Njegovu trenutnu dužnost mogao bi da vrši, kako naglašava, „i kakav običan Amerikanac”.
srpski
original, 20 l. + 1 dopisna karta
IAB, 1236, inv. br. 2, M 157/1916
Nakon obavljanja poslova kod srpskog delegata u Britanskoj vrhovnoj komandi i tumača u engleskoj bolnici u Mikri, Moskovljević je 30 . decembra 1916. godine raspoređen kod kapetana Milana Jovičića, srpskog delegata pri engleskoj Vrhovnoj komandi u Solunu, gde je ostao do 17. juna 1917. godine, kada je razrešen i stavljen na raspolaganje Ministarstvu vojnom, jer ga je Predsedništvo Vlade, na predlog ministra unutrašnjih poslova, s još petoricom, odredilo za put u Rusiju, u Petrograd. Radeći na nacionalnoj propagandi, pri srpskom poslanstvu u Petrogradu, i zamenivši profesora Belića na mestu šefa Srpskog instituta, Moskovljević je dočekao i Oktobrasku revoluciju, koja ga je bacila čak u Sibir, gde se kao inspektor starao o 1.500 izbeglica, koje su, ispred Nemaca, preko Rumunije izbegle iz krajinskog okruga u Rusiju. U Sibiru je učestvovao i u stvaranju Privremenog jugoslo- venskog narodnog odbora, koji ga je, sa još trojicom, i poslao u već oslobođenu državu, da obavesti jugoslovensku vladu o stanju izbeglica i zarobljenika – bivših austrougarskih vojnika, sa područja jugoslovenskih pokrajina.
Preko Hjabina, Vladivostoka, Šangaja, Japana, Vankuvera, Montreala, Njujorka i Vašingtona, Moskovljević se sa drugovima vratio u Evropu, a 19. aprila 1919. godine je stigao u oslobođeni Beograd, sada glavni grad znatno veće države, novoformirane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
Više dokumenata iz Prvog svetskog rata na: Istorijski arhiv Beograda, Projekat Prvi svetski rat u fondovima i zbirkama Istorijskog arhiva Beograda – onlajn digitalni tematski vodič
Videti: Miloš Moskovljević, U velikoj ruskoj revoluciji – dnevničke beleške (prir. Momčilo Isić), Institut za noviju istoiju Srbije, Beograd, 2007.
Was this helpful?
5 / 1