U zborniku radova Savremeni trendovi u srpskoj istoriografiji objavljenom u izdanju Instituta za noviju istoriju Srbije pod uredništvom dr Mileta Bjelajca 2023. godine, našlo se mesta i za radove koji konkretno propituju snalaženje srpske istoriografije sa primenom novih tehnologija, digitalnih i vizuelnih. Konkretno, u radu Biljane Šimunović Bešlin ”Digitalne tehnologije i savremena srpska istioriografija” dat je osvrt i na rad autora sajta Digitalna istorija, istoričara i arhiviste Slobodana Mandića, čiji odlomak dajemo u produžetku.
U Srbiji je praksa kontinuiranog praćenja i stručnog prikazivanja istorijskih sadržaja na vebu ustanovljena prevashodno zahvaljujući informisanosti, pragmatičnosti, ali i dalekovidosti osnivača i članova Udruženja za društvenu istoriju i urednika časopisa Godišnjak za društvenu istoriju prof. Dr Milana Ristovića. Naime, jedan student istorije na beogradskom Filozofskom fakultetu, uz podršku mentora prof. dr Miroslava Jovanovića, napisao je diplomski rad o uticaju informatičke revolucije na proučavanje i nastavu istorije, pod naslovom Kompjuterizacija i istoriografija. Slobodan Mandić je odbranio diplomski rad 2005. godine, a već 2006. dobio priliku da svoja istraživanja nastavi i da rezultate redovno objavljuje u Godišnjaku. U okviru rubrike „O idejama i knjigama“ rođen je odeljak: „Prikazi sajtova (Veb adresar)“. Mandić je tokom petnaestak godina predstavio nekoliko stotina veb sajtova sa sadržajima iz oblasti istorije, kreiranih u različitim delovima sveta, posvećenih različitim temama. Od diplomskog rada nastala je elektronska knjiga koja je objavljena 2008. godine.
Iako predstavlja izuzetak, a ne pravilo, Mandićevo istraživanje govori o nadahnutosti generacije mladih istoričara čije je formativne godine obeležila informatička revolucija. Značaj Mandićevog rada ogleda se i u tome što je podstakao barem neke istoričare u Srbiji da razmatraju potencijalne probleme u vezi sa proučavanjem, ali i citiranjem sadržaja preuzetih sa veba, bez obzira da li se radi o neobjavljenoj arhivskoj građi, elektronskim verzijama naučnih radova, ili sadržajima koji nastaju na vebu, posebno na društvenim mrežama. Mandić je pokazao doslednost u opredeljenosti da istoričare u Srbiji informiše o uzornim primerima primene digitalnih tehnologija u istoriografiji, bilo da se radi o digitalnim kolekcijama istorijskih izvora ili projektima koji se mogu svrstati u digitalnu istoriografiju. Na društvenoj mreži Fejsbuk (Facebook) osnovao je javnu grupu pod nazivom Kompjuterizacija i istoriografija. Grupi se tokom desetak godina postojanja pridružilo više stotina članova, zainteresovanih za različite aspekte „uticaja i korišćenja digitalnih medija i alatki u istorijskoj praksi, prezentacijama, analizama i istraživanjima“. Kreirao je i platformu na kojoj su objedinjeni njegovi prikazi istorijskih sadržaja na vebu, uz dopune i korekcije podataka i mogućnost pretrage prikaza po oznakama i kategorijama.
Slobodan Mandić sigurno nije jedini istoričar u Srbiji koji profesionalno koristi digitalne tehnologije u svakodnevnom radu, i kao arhivista i kao aktivni istoričar na vebu. U ovom članku je istaknut kao primer koji svedoči o potrebi da se budući istoričari sa digitalnim tehnologijama upoznaju još u toku osnovnih akademskih studija. Oni koji će u bližoj ili daljoj budućnosti proučavati stvarnost u kojoj živimo moraće da se suoče i sa istorijskim izvorima koji nikada nisu postojali u analognoj formi, koji su „rođeni“ na vebu. I dalje je neizvesno da li će i kako takvi istorijski izvori biti sačuvani, a ako i budu, na koji način će biti dostupni. Jedino što se zna jeste da nastaju svakog dana u gotovo nemerljivim količinama. Može se, međutim, pretpostaviti da će istoričari u skorijoj budućnosti morati da vladaju znanjima i veštinama, neophodnim za promišljanje i razumevanje uticaja informatičke revolucije na metodologiju proučavanja istorije i istraživačku praksu, čak i ako to ne budemo zvali digitalnom hermeneutikom.
Biljana Šimunović-Bešlin, ”Digitalne tehnologije i savremena srpska istioriografija”, u: Trendovi u savremenoj srpskoj istoriografiji, Institut za noviju istoriju Srbije, Beograd, 2023, str. 119-150. ISBN: 978-86-7005-186-7
Was this helpful?
3 / 0